Yine ortalık toz duman. Meclis açıldı ya, YEK yasası yine konuşulmaya başlandı. Bir tarafta 10 c€/kWh satın alma garantili destekler konuşulurken diğer taraftan yasanın yıl sonuna kadar çıkarılacağı haberleri duyulmaya başlandı. Ne olacak, nasıl olacak bilemiyorum ama karar aşamasında öncelikle aşağıda belirttiğim iki model arasında karar verilmesi gerektiğini düşünüyorum.

Model 1: Amaç her hangi bir operatörün ucuz elektrik üretmesi:

Yerli veya yabancı bir operatörün ucuz elektrik üreterek ülkemizin elektrik ihtiyacını ve karbon emisyonunu azaltmak içinde bunu yenilenebilir enerjiden sağlaması. Yerli ve Avrupalı yabancı firmalar bugünkü maliyetlerle kurulacak olan güneş tarlalarının ( 2,6 – 2,7 milyon € / MW yatırım maliyeti ) üreteceği elektriğin maliyetinin 17-18 c€/kWh olacağını ve bu nedenle çıkacak olan yasadaki FiT’in bu rakamların altında olmaması gerektiğini, aksi taktirde çıkacak yasanın yatırım için cazip olmayacağını belirtiyorlar. Enerji bakanlığımız ise ucuz elektrik üretmek üzere Çinli bir firma ile anlaştıklarını ve bu Çinli firmanın Türkiye’de güneş enerji santralleri ( güneş tarlaları ) kurarak 10 c€/kWh fiyatla elektrik satacağını belirtiyor, pahalı ( ? ) elektrik üretecek olan yerli ve Avrupalı şirketlere ülkemiz güneşi üzerinden para kazandırmayacaklarını ifade ediyor. Yani kurgulanan senaryo aslında ülkemizin güneş ( fotovoltaik veya CSP ) enerjisi teknolojilerine girmesi, bu işi öğrenmesi, geliştirmesi, Türkiye şartlarına adapte etmesi, yerli fabrikalarında Türk mühendis ve işçisi ile üretmesi, kendi kuracağı güneş tarlalarında Türk Malı ürünleri kullanması ve hatta bu ürün ve teknolojileri ihraç etmesi değil, Uzakdoğulu ( Çinli ) bir firmanın kalite ve performansı belirsiz, zehirli madde içerip içermediği bilinmeyen ürünleri getirerek ülkemiz arazilerine bunları kurması ve üreteceği elektriği şebekeye basması. Neymiş bu kurulacak olan sistemin toplam gücü ? 2020 yılına kadar 1.000 MW. Böyle bir sistemin üreteceği elektrik ise yaklaşık 1,5 TWh yapar, yani ülkemizin 2020 yılındaki 420 TWh elektrik ihtiyacının %0,35’i. Kurulacak sistemde ( aynı nükleer santraldeki Rusya modelinde olduğu gibi ) ne Türk malı ürünler kullanılacak, ne de Türk mühendisi veya Türk işçisi çalışacak. Çinli firma ( duyduğumuz Allbright International adında ve dünya solar sektöründe hiç tanınmayan, bugüne kadar uygulaması ve referansı olmayan bir firma ) vidasına kadar her şeyi getirip kuracak, işletecek, ürettiği elektriğini satacak ve 20 - 25 yıl sonra bırakıp gidecek. Fotovoltaik sektöründe muhtelif teknolojiler var ve bunların arasında CdTe diye bilinen ve zehirli hammadde içerdiği için kurulması ve işin sonunda da toplanarak imha edilmesi standartlara bağlanan ürünler var. Acaba bu Çinli firma hangi ürünü getirecek ? Kurulması ve imha edilmesi aşamasında gerekli standartları uygulayacak mı? Bunu kimler nasıl denetleyecek ?

Şimdi ticari yönden bir hesap yapalım isterseniz. Bizlerin ( ve Avrupalı lider firmaların ) önerisi olan 18 c€/kWh FiT beklentisi ile Çinli firmanın 10 c€/kWh teklifi arasında ülkemize ne kadar ilave yük binecek?

1.000 MW kurulu sistemle üretilecek olan 1,5 TWh enerjideki toplam fark maliyet 120 milyon €. Şayet bunu havuz maliyeti içinde düşünecek olursak bugün 8,25 c€/kWh olan birim kWh elektrik üretim maliyetine 0,04 c€/kWh ilave yük gelecek ve birim maliyet 8,29 c€/kWh olacak, yani sonunda 240 kWh harcayan bir son kullanıcı bu nedenle ayda sadece 10 c€ ( 20 kuruş ) fazla bedel ödemiş olacak. Aradaki bu küçük fark böyle bir riske girmeye değer mi ? Ülkemiz kapılarını Çinli firmalara açmaya ve yerli teknolojiyi öldürmeye değer mi ?

Model 2: Amaç ülkemizde güneş enerjisi (PV ve CSP) teknolojisinin gelişmesi ve yerli üretime geçilmesi:

Bu model yukarıda da bahsettiğimiz gibi 18 c€/kWh FiT ile çıkacak olan bir yasadan sonra yerli firmaların yoğun bir şekilde PV panel üretimine girmesini ve bu panelleri kendi ülkemizde kuracağımız güneş tarlalarında kullanmasını içermektedir. PV panel üretimine girmek üzere hazır bekleyen birçok teknoloji şirketi gerek Avrupalı partnerleri ile, gerekse üniversite ve akademilerin araştırma enstitüleri ile teknoloji transferi ve araştırma - geliştirme faaliyetleri üzerine anlaşmalar yapmışlardır. Kurulacak olan bu üretim tesislerinde yerli pazar için PV paneller üretileceği gibi aynı zamanda Avrupa, Arap ve Körfez ülkeleri, Kuzey Afrika ülkeleri ve Türki Cumhuriyetlerine ihracat yapma imkanı da doğacaktır. Bu arada bu sanayi sektöründe yaklaşık 5.000 kişi ( 1.000 MW için ) istihdam edilecektir. Yine 1,5 Milyar €’luk bir ciro ( toplam yatırımın %60’ının yerli üretilmesi hedefi ile ) yapacak olan bu sektörden devletimiz 200 milyon €’dan fazla gelir ve kurumlar vergisi elde edecektir.

Sanayicimiz ise 3 - 4 yıllık öğrenme eğrisini geçirdikten sonra da artık tamamen kendi öz teknolojisini kullanarak daha yüksek verimli ve daha düşük maliyetli ürünler üretecek, dünya pazarlarında söz sahibi olacak ve böylece ülkemizde televizyon, tekstil ve otomotivden sonra yeni bir sanayi sektörü doğacaktır.

Sonuç olarak bugün vermemiz gereken,”sadece ucuz elektrik üretmek mi, yoksa ülkemiz sanayinde yeni bir sektörün doğmasına öncülük etmek mi?” sorusunun cevabıdır.

Yıllarca fosil yakıtlara milyar USD’ları ödedikten sonra şimdi de güneş tarlası kuracağız diye Çinlilere milyar USD’ları akıtmayalım. Tüccar zihniyetinden çıkıp biraz da sanayici bakış açısıyla düşünelim. Levent Gülbahar / www.yesilekonomi.com / 11.10.2010