Norm Enerji - Krizden çıkış ve enerji yatırımları

Krizden çıkış için enerji yatırımları teşvik edilmeli …

Sabancı Enerji Grubu Başkanı Hakman, elektrik piyasasına ilişkin tespitlerini paylaştı.

İSTANBUL - Ekonomi yüzde 5-6 seviyesinde küçülürken bu sene sonunda elektrik talebinin de yüzde 2 ila 3 arasında azalmış olacağı tahmin eden Sabancı Holding Enerji Grubu Başkanı Selahattin Hakman, krizden çıkış için enerji yatırımlarının teşvik edilmesinin önemli olduğunu savundu.

Stratejik Teknik Ekonomik Araştırmalar Merkezi (STEAM) tarafından, Enerjisa ana sponsorluğunda düzenlenen, "Yatırımlar, Fiyatlar Sorunlar-Çözümler, Enerji Piyasası İvme Kazanırken Türkiye" başlıklı 11. Uluslararası Enerji Arenası nda Hakman, kriz nedeniyle dünyada enerji talebi azalırken öte yandan yatırımların azaldığını söyledi.

Hakman, petrol 150 dolarlarda iken pek çok yenilenebilir enerjik kaynağı rekabetçi olabilirken, 60-80 dolarlık enerji dünyasında, bunların kendiliğinden rekabetçi olamaz hale düştüğünü, 2009 yılında dünyada toplam yenilenebilir enerji yatırımlarının 2008 e göre yüzde 35 oranında azaldığını anlattı. Selahattin Hakman, krizin bir diğer etkisinin de iklim değişikliğine yönelik olarak alınması gereken önlemlerin gecikmesi olduğunu belirtti.

Türkiye de iki sene önce 2009-2010 yıllarının elektrik sıkıntısı ile karşılaşmadan aşılıp aşılamayacağını tartıştıklarını anımsatan Hakman, "Kriz burada bir anlamda rahatlama getirdi. 2009 yılında Ekim sonu itibariyle elektik tüketimi yüzde 4 e yakın azaldı. Ancak bu bizi yanıltmasın, hala talep 2007 nin üzerinde. Ekim ayında elektrik talebi geçen seneye göre yüzde 6 nın üzerinde arttı. Bunlar da gösteriyor ki Türkiye olarak arz güvenliği konusu çok ciddi bir sorun olarak önümüzde duruyor" dedi.

Hakman, Türkiye de talep artışının azalması nedeniyle yürüyen yatırımlarda değil ancak yeni yatırımlarda ertelemeler, gecikmeler, iptaller gördüklerini söyledi.

Türkiye nin önünde önümüzdeki yıllarda elektrik alanında talebin karşılanamayacağı sorununun yine durduğunu belirten Hakman, "Aynı şekilde yenilenebilir yatırımlarla ilgili olarak da Türkiye nin önünün açılması için neler yapılması gerektiğini tartışmamız gerekiyor" dedi.

Elektrik talebinin yüzde 2-3 azalması bekleniyor

Elektrik talebine ilişkin olarak Hakman, şunları kaydetti : " Türkiye de ekonomi yüzde 5-6 seviyesinde küçülürken bu sene sonunda elektrik talebi tahmin ediyorum yüzde 2-3 arasında azalmış olacak. Ekonomik küçülmeden daha az bir oranda ... Burada da şunun önemli katkısı olduğunu görüyoruz; Türkiye nüfusu hızla atan, şehirleşme oranı yüksek bir ülke. Kriz döneminde bile Türkiye nin enerji talebi bu kadar büyük oranlarda düşmüyor. Büyüme dönemlerine geçtiğimizde, son yıllarda Türkiye de elektrik talebinin yaklaşık 1,5 misli arttığını görüyoruz. 2020 ye kadar yılda ortalama yüzde 6-8 arası talep büyümesi bekleniyor. Türkiye nin bu talebi nasıl karşılayacağının cevabını yatırımcılar olarak bizler, düzenleyiciler olarak Bakanlık, EPDK hep birlikte değerlendirmek ve bunun önünü açmak zorundayız. Özellikle bugünlerde belirtilerini gördüğümüz, 2010 ve sonrasında çok daha hızlanacağını ümit ettiğimiz bu ekonomik toparlanmaya bir enerji sıkıntısı ile sekte vurulmamasının önemi de ortada. Bu yatırımcılar olarak bizlerin temel beklentileri. "

Kamu, piyasadan çıkmalı

Bugün gelinen noktada giderek daha çok güven veren bir elektrik piyasasının Türkiye de oluştuğunu söyleyen Hakman, ancak nihai noktada olunmadığını, atılması gereken adımlar bulunduğunu belirtti.

Selahattin Hakman, "Bunlardan bir tanesi elektrik sektöründe kamunun artık piyasanın yüzde 80 ine sahip olan büyük oyuncu olmaktan çıkması" dedi.

Bunun kabul edilemez olduğunu ifade eden Hakman, "Hele bu oyuncu devletse bunun getireceği mahsurları da hepimiz düşünmeliyiz. Burada özellikle üretim tesislerinin özelleştirilmesinin, biliyorum planlanıyor, hızlı bir şekilde gerçekleşmesi ve sonuçlandırılması gerek. Bu Türkiye de gerçekten rekabetçi bir piyasanın daha derin şekilde oluşabilmesi için olmazsa olmazlardan biridir" şeklinde konuştu.

Maliyetlere dayalı fiyatlama mekanizmasının getirilmiş olmasının önemli adım olduğuna da işaret eden Hakman, "Ama bunun daha da serbestleştirilerek gerçek bir arz talep ve rekabet ortamında belirlenen fiyatların uygulanması gerekiyor. Özellikle dünyadaki fiyatların çok değişken olduğu ve bundan sonraki dönemde de değişken olacağı bir dünyada elektrik enerji fiyatlarının da buna uyum sağlayacak şekilde rekabet ortamında belirlenmesi önemli" dedi.

Enerji sektörünün zaman zaman pek çok yatırımcının ilgisini çektiğini ve bu sektörde lisans almayı kendi başına bir iş fırsatı olarak görenler bulunduğunu ifade den Hakman, şunları kaydetti:

"Gerçek yatırımcının bunu bir oyun alanı olarak gören ilgililerden ayırt edilmesinin yollarının, yöntemlerinin tanımlanması gerektiğini düşünüyorum. İşleyen, rekabetçi piyasa ancak finansal yapısı güçlü, birbiri ile rekabet içinde uzmanlaşmış sektör oyuncuları ile mümkün. Bu piyasanın bu şekilde finansal yapısı güçlü oyuncularla gelişmesi gerekiyor yoksa kırılganlık çok artar. Yatırımların gerçekleşmesi umduğumuzdan daha uzun süreler alabilir veya imkansızlaşabilir."

Enerji yatırımları, krizden çıkış için teşvik edilmeli

Hakman, özellikle kamunun görevi olan iletim alanında Türkiye nin altyapısını yeni yatırımlara ve talep artışına göre hızlı bir şekilde geliştirmesinin de önem arz ettiğini kaydetti.

Enerji yatırımlarının özellikle yatırımı döneminde çok büyük istihdam sağlayan yatırımlar olduğuna dikkati çeken Hakman, "Enerji yatırımlarının teşvik edilmesi, kaynak ayrılması, krizden çıkış için gerekli olan istihdamın sağlanmasında da önemli rol oynayacaktır" dedi.

Selahattin Hakman, teşvik paketinde, yatırım teşviklerine enerji yatırımlarının dahil edilmemiş olmasını da bir eksiklik olarak gördüğünü belirtti.

Türkiye de kömür kaynaklarının teşvik edilmesi, karbon salınımlarına uygulanacak olan bedel, vergi gibi konuların bir soru işareti olarak durduğunu söyleyen Hakman, Türkiye de yatırımların bunlardan hariç tutulacağı güvencesinin verilmesinin bu yatırımların önünü çok büyük oranda açacağını vurguladı.

Hakman, Türkiye de doğalgaz alanında rekabetçi bir piyasanın oluşturulması için de gerekli önlemlerin alınması gerektiğini söyledi.