İç Savaşa Sürüklenen Libya ve Enerji Endüstrisi
Libya’daki politik gerginlik beklenmedik hızda tepeye tırmandı ve ülke iç savaşın eşiğine geldi. Petrol ve doğalgaz üreticisi Libya’nın iç sorunlarının insani boyutlarının dışında küresel piyasaya da yansımaları da sarsıcı oldu.
Borsalarda işlem gören inşaat firmalarının düşüşü, petrol fiyatlarındaki artış (Türkiye’ de bugün itibariyle 1 litre 95 oktan benzin = 4.03 TL) ve petrol fiyatlarının artışına bağlı her türlü maliyet artışı nedeniyle zamlanan fiyatlar.
Günlük 1.8 milyon varil petrol çıkartan Libya üretimini ve ihracatını 2 temel noktadan yapıyor. Biri Tunus’un yanında Tripolinin batısında, diğeri ise Sidra Körfezine bakan bölgede.
Kısacası üretimi ikiye bölünmüş ülkenin batı tarafı Moammar Gadhafi’ye bağlı diğer tarafı ise muhaliflerin yoğun olduğu doğu bölgesi. Bu durum iki kaynağa bağlı iki farklı politik sonuç doğuruyor.
Bundan sonra gelecek hükümet ister Gadhafi tarafı olsun ister muhalif güçlerin seçtiği kişiler; iki tarafın da her zaman için savaşı finanse edebilecek derecede sürekli yüksek gelir getiren petrolü olacak. Tabi göz önüne alınması gereken bir konu var. Büyük petrol firmaları şimdiden Libya’daki ekipmanlarını ve personelini ülkeden çıkardı ve onlar olmadan 6.5 milyon nüfuslu Libya’nın yapacak hiçbir şeyi yok. Çok sayıda petrol sahası işçisi olsa da gerekli mühendis ve tekniker nüfusuna sahip olmayan ülke yabancı firmalar olmadan petrol çıkarmaya, işlemeye ve satmaya haiz değil.
Çatışmalar devamında iç savaş başlaması halinde Libya halkının en büyük sıkıntısı üretimin durmasından başlayacak. İhracatının %95 oranı petrol ve doğalgaz kaynaklı Libya, elektrik enerji ihtiyacının bir kısmını ithal ediyor, bir kısmını da doğalgaz dönüşüm tesislerinden elde ediyor. Şu anda fosil yakıttan başka hiçbir dayanağı olmayan ülke yenilenebilir enerji kaynaklarından faydalanmadığı için çok yakında politik sıkıntılar yanında elektrik sıkıntısı da çekebilir. Yakın zamanda oluşabilecek felaketi ve sefaleti bir an için aklınızda canlandırın: Hastaneleri, okulları, iletişim sistemleri çalışmayan, geceleri karanlığı gömülen çöl ülkesinde yaşam savaşı veren milyonlarca masum insan…
Konuya küresel çapta baktığımızda senaryo bu kadar içler acısı olmasa da şimdiden başta İtalya ve Türkiye olmak üzere birçok ülke darbe aldı ve alacak. Sn. Maliye Bakanının geçen gün yaptığı açıklamayı hatırlayın: petrol fiyatlarındaki her 10 dolarlık artışın cari açığımıza büyük darbe vurduğunu açıkça ifade etti.
Bugün itibariyle petrol fiyatı ham petrol (Teksas petrolü) ve brent petrol (kuzey denizi karması) son otuz ayın en yüksek rakamına ulaştı; daha fazla yükseleceğini öngörmek de çok zor değil. Zaten ekonomik dengesizlikler yaşayan Avrupa ülkeleri Avrupa Birliğinin bütün finans kaynaklarını ve itibarını sarsarken bir de petrole akaryakıta fazladan para yatıran halkın sakin kalmasını beklemek mümkün değil.
Bir de Libya kaynaklı küresel sarsıntıdan etkilenmeyen ülkeleri ve sebeplerini sorgulayalım. Amerika Birleşik Devletleri dünyanın en kaliteli ham petrolü kabul edilen Teksas petrolünün sahibi olarak ve Libya ile yıllardır yaşadığı politik sürtüşmeye bağlı olarak son derece karda. Ayrıca Başkan Obama’nın yenilenebilir enerji kaynaklarına ve natif enerji teknolojilerine ayırdığı dev bütçeler sayesine ülkenin enerji geleceği şimdiden garanti altında. Tek tek ülke ve isim saymaya gerek yok; fosil yakıttan uzaklaşan, temiz enerji kaynaklarını değerlendiren her ülke yaptığı yatırımlara bağlı oranda şimdiden garanti altında.
Elektrik enerjisi üretmek için petrol ve doğalgaza ihtiyaç duymayan ülkeler artan fiyatlardan neden etkilensin ki? Elektrikli araçları benimsemiş, alt yapısını oluşturmuş, toplam araç sayısında elektrikli araç sayısı göze dokunur hale gelmiş bir ülke benzin pompalarından neden korksun?
Libya’da yaşananları bir halkın bilinçlenme veya ayaklanma dönemimden çok daha fazlası şeklinde görmek gerekir. Başta kendi adımıza sonra da dünya ülkelerinin seyrini görmek için birçok ders çıkartmalıyız. Enerjide dışa bağımlılık dönemi bitmediği, yerel temiz kaynaklar tam anlamıyla değerlendirilmediği sürece, bir yerde Libya ile aynı kaderi paylaşıyoruz.
Kaynaklar:
BP Energy World Book
U.S. Energy İnformation Administration Independent Statistics & Analysis
www.limitsizenerji.com
25.02.2011
